มัดจำคืออะไร ?
การทำนิติกรรมสัญญาต่าง ๆ นั้น จะมีถ้อยคำที่หลายคนคงเคยได้ยินได้ฟังกันมาแล้วนั่นคือ มัดจำ และหลายคนก็สงสัยว่ามันคืออะไร และจะมีผลเป็นประการใด วันนี้ผมจึงขอนำความรู้กฎหมายเกี่ยวกับเงินมัดจำมาให้ได้ทราบกันครับ
มัดจำคือ เงินหรือสังหาริมทรัพย์มีค่าอย่างอื่นซึ่งคู่สัญญาได้ส่งมอบให้แก่กันเมื่อเข้าทำสัญญา
        
        ลักษณะสำคัญของมัดจำ
1. ต้องเป็นสิ่งที่คู่สัญญา “ส่งมอบ” ให้ไว้แก่กันเมื่อเข้าทำสัญญา หรือในขณะที่ทำสัญญา
2. สิ่งที่ส่งมอบเป็นมัดจำต้องเป็น “เงิน” หรือ “สิ่งที่มีค่าอย่างอื่น” ต้องไม่ใช้หนังสือสัญญาหรือ        บุคคลค้ำประกันมาวางแทนเงิน  
3. สิ่งที่ส่งมอบเป็นมัดจำต้องเป็นสังหาริมทรัพย์เท่านั้น
4. สิ่งที่มอบเป็นมัดจำต้องมิใช่เป็นการ “ชำระหนี้ล่วงหน้า” หรือ “ชำระราคาล่วงหน้า”


         วัตถุประสงค์ในการวางมัดจำ
1. เพื่อเป็นหลักฐานในการทำสัญญา หมายความว่า การส่งมอบ “มัดจำ” ให้แก่กันไว้ ย่อมเป็นหลักฐานเบื้องต้นประการหนึ่งว่าได้มีสัญญาแล้วเสมอ                                               
2. เพื่อเป็นประกันการปฏิบัติตามสัญญา
3. เพื่อเป็นค่าเสียหาย

          ผลของการวางมัดจำ
มาตรา ๓๗๘ บัญญัติว่า "มัดจำนั้น ถ้ามิได้ตกลงกันไว้เป็นอย่างอื่น ท่านให้เป็นไปดั่งจะกล่าวต่อไปนี้ คือ
(๑) ให้ส่งคืน หรือจัดเอาเป็นการใช้เงินบางส่วนในเมื่อชำระหนี้
(๒) ให้ริบ ถ้าฝ่ายที่วางมัดจำละเลยไม่ชำระหนี้ หรือการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งฝ่ายนั้นต้องรับผิดชอบ หรือถ้ามีการเลิกสัญญาเพราะความผิดของฝ่ายนั้น
(๓) ให้ส่งคืน ถ้าฝ่ายที่รับมัดจำละเลยไม่ชำระหนี้หรือการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งฝ่ายนี้ต้องรับผิดชอบ"
       
          ดังนั้น ผลการริบมัดจำจึงเป็นไปตามที่คู่สัญญากำหนด หรือตามที่กฎหมายกำหนด ทั้งนี้ มีหลักเกณฑ์การพิจารณา ดังนี้
1. เมื่อมีการชำระหนี้ตามสัญญา
ก. ให้ส่งมัดจำคืน ถ้ามัดจำเป็นสังหาริมทรัพย์อย่างอื่นที่ไม่ใช่เงิน
ข. ให้จัดเป็นการชำระหนี้บางส่วน เมื่อมัดจำเป็น “เงิน” เท่านั้น
2. ผู้รับมัดจำมีสิทธิริบมัดจำ เมื่อผู้วางมัดจำไม่ชำระหนี้
ก. การละเลยไม่ชำระหนี้
ข. การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัยเพราะความผิดของผู้วางมัดจำ
ค. มีการเลิกสัญญาเพราะความผิดของผู้วางมัดจำ
3. ผู้รับมัดจำคืนเงินมัดจำให้แก่ผู้วางมัดจำ กรณี
ก. การละเลยไม่ชำระหนี้ขอผู้รับมัดจำ
ข. การชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัย เพราะความผิดของผู้รับมัดจำ

****************************************************************************************